Η υπερβολική μας ενασχόληση με θέματα της τρέχουσας πολιτικής επικαιρότητας, μας έχει κάνει τον τελευταίο καιρό να παραμερίζουμε άλλα, λιγότερο εντυπωσιακά, αλλά εξίσου σημαντικά όσο το σκάνδαλο της Μονής Βατοπαιδίου ή η παγκόσμια οικονομική κρίση.
«Σημαία», Τρίτη 2 Δεκεμβρίου
Την περασμένη εβδομάδα διάβασα στη «Σημαία» μια εντυπωσιακή είδηση, που κανονικά θα έπρεπε να μας συγκλονίσει όλους: τέσσερα παιδιά από την πόλη μας νοσηλεύονται σε νοσοκομείο της Αθήνας για να απεξαρτηθούν από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές!
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός καθαυτό. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, από ένα μέσο που μπορεί να διευκολύνει αφάνταστα τη ζωή μας, εξελίχθηκε σε εφιάλτη για ποιος ξέρει πόσους ακόμα συμπολίτες μας. Και ας μην ξεχνάμε πως πρόκειται για την κορυφή μόνο του παγόβουνου! Πόσοι θα είναι οι γονείς που συνειδητοποιούν με τρόμο πως τα παιδιά τους έχουν πλέον ξεφύγει από κάθε έλεγχο και βρίσκονται ένα βήμα μπρος ή πίσω από την εξάρτηση χωρίς να μπορούν να κάνουν τίποτα;
Φοιτητής στις αρχές του ’90
Όταν εμφανίστηκαν για πρώτη φορά οι υπολογιστές τη δεκαετία του ’80 στη χώρα μας, φάνταζαν σαν ένα εξωτικό μηχάνημα που θα μας λύσει τα χέρια από πολλές υποχρεώσεις που μας απασχολούσαν. Θυμάμαι τι χαρά έκανα όταν φοιτητής στις αρχές του ’90 έπιασα στα χέρια μου για πρώτη φορά ένα τέτοιο μηχάνημα! Ήταν πανάρχαιο αν το συγκρίνει κανείς με τα σημερινά, με πολύ λιγότερες δυνατότητες και πανάκριβο (τότε το είχα αγοράσει από έναν φίλο μεταχειρισμένο). Η πρώτη δουλειά που έκανα μόλις το εγκατέστησα, ήταν να ξεκινήσω να γράφω μια εργασία που είχα για τη σχολή μου, χωρίς πια να έχω το άγχος μην κάνω κάποιο λάθος όπως στη γραφομηχανή! Την τύπωσα σε έναν επίσης παμπάλαιο εκτυπωτή (όταν εργαζόταν, ξεσήκωνε με τη φασαρία του ολόκληρη την πολυκατοικία) και πραγματικά καμάρωνα για το έργο μου. Εξερευνώντας τον, είδα ότι μεταξύ άλλων είχα και τη δυνατότητα να παίζω και μερικά παιχνίδια και αυτό με ενθουσίασε! Τον πρώτο καιρό λοιπόν μπορούσα να περνάω ίσως και πάνω από δύο ώρες μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή! Ποτέ όμως δεν ένιωσα εξαρτημένος από την παρουσία του. Όταν κάποια στιγμή παρατήρησα πως για χάρη εκείνου του «δαιμόνιου» μηχανήματος είχα απαρνηθεί τις παρέες μου, τις συνήθειές μου, το περιόρισα αισθητά και ως τα σήμερα, πέραν του απολύτως απαραίτητου χρόνου (πληκτρολογήσεις κειμένων για το σχολείο, ενημέρωση από το διαδίκτυο για διάφορα θέματα, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο κ.λπ.) δεν νομίζω ότι υπερβάλλω στη χρήση του ιδιαίτερα!
Στην κατασκήνωση της «Αγίας Αικατερίνης»
Έχοντας λοιπόν αυτή την προσωπική εμπειρία, κατανόησα πριν από μερικά χρόνια στην κατασκήνωση της Εκκλησίας μας, την «Αγία Αικατερίνη», ένα σύνθετο φαινόμενο που έκανε την εμφάνισή του δειλά-δειλά και στην κοινωνία μας: μια μητέρα ήρθε αποφασισμένη να πάρει το παιδί της επειδή αυτό κατά δήλωσή του δεν περνούσε καλά και ήθελε πάση θυσία να ξαναβρεθεί στο σπίτι του. Όταν η μητέρα βρέθηκε στις εγκαταστάσεις της «Αγίας Αικατερίνης», προσπάθησε να μεταπείσει το παιδί της επειδή έμεινε ικανοποιημένη από την εικόνα που έβλεπε. Μάταιος κόπος! Ο μικρός ήταν ανένδοτος, και, στις επανειλημμένες ερωτήσεις της μητέρας του, απάντησε αφοπλιστικά: «τι να κάνω εδώ πάνω; Αφού δεν υπάρχει ούτε μία τηλεόραση να δούμε παιδικά, ούτε ένας υπολογιστής να παίξουμε παιχνίδια, να “σερφάρουμε” στο ίντερνετ, τίποτα! Στην ελεύθερή μου ώρα, τι να κάνω; Να πάω να παίξω μπάλα; Αφού δεν το ’χω κάνει ποτέ μου!». Ο μικρός τελικά έφυγε, απογοητευμένος που η κατασκήνωση δεν είχε να του προσφέρει ούτε τηλεόραση για να βλέπει παιδικά προγράμματα ή τα γνωστά σίριαλ, ούτε ηλεκτρονικό υπολογιστή για να παίζει τα παιχνίδια που ήθελε και να “σερφάρει” ελεύθερα στο ίντερνετ.
Πού πήγαν τα παιδιά;
Το γεγονός αυτό με προβλημάτισε, αφού ξεδιάλυνα στο μυαλό μου μια σειρά από απορίες που μου είχαν δημιουργηθεί σχετικά με την αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των παιδιών στην κατασκήνωση. Είχα παρατηρήσει δηλαδή, πως τα τελευταία χρόνια τα παιδιά στην κατασκήνωση είχαν μεγαλύτερη ροπή προς δραστηριότητες στατικές, παρά προς τα λεγόμενα ομαδικά παιχνίδια. Αυτό σήμαινε πρακτικά πως προτιμούσαν να βρίσκονται κλεισμένα σε μια αίθουσα που προβαλλόταν για παράδειγμα ένα επιμορφωτικό ντοκιμαντέρ ή μια ιστορική ταινία, ή στην καλύτερη των περιπτώσεων να ασχολούνται με τη ζωγραφική, τον γύψο, τον πηλό κ.ά., παρά να τρέχουν στα γήπεδα της κατασκήνωσης για να αθληθούν στο ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το βόλλεϋ ή έστω να ακολουθήσουν τον υπαρχηγό σε έναν φυσιολατρικό περίπατο στη γύρω περιοχή για εξερεύνηση της χλωρίδας και της πανίδας του Ταϋγέτου! Κι όλ’ αυτά, όχι από παιδιά της Αθήνας, αλλά της επαρχίας, της Καλαμάτας!
Το γεγονός αυτό ήρθε να ξεδιαλύνει και μια άλλη απορία που είχα: Τι γίνανε τα παιδιά από τις γειτονιές και τις αλάνες;
Τα παιδιά, πέραν του εξοντωτικού προγράμματος που ακολουθούν (σχολείο το πρωί, φροντιστήρια το απόγευμα έως το βράδυ), έχουν εξαφανιστεί από προσώπου γης! Μόνο τις Παρασκευές συναντά κανείς μαθητόκοσμο στην πλατεία που έχει γίνει τόπος συνάντησης για τα παιδιά. Την ίδια ώρα (αλλά ακόμα και πρωινές ώρες που υποτίθεται πως τα παιδιά θα έπρεπε να βρίσκονται στο σχολείο) τα ίντερνετ-καφέ είναι κατάμεστα από ανήλικους που επιδίδονται μετά μανίας σε παιχνίδια μέσω υπολογιστή ή σε αποστολή και λήψη μηνυμάτων μέσω e-mail, chat κ.ο.κ.
Η ευθύνη των γονέων
Σε αυτή την κατάσταση συντελούν δυστυχώς και πολλοί ανυποψίαστοι γονείς. Έχοντας συνηθίσει από τη δική τους εποχή την εικόνα του παιδιού που αναζητά συνέχεια τρόπους για να «δραπετεύσει» από το σπίτι, να βγει έξω, να πιει καφέ, να συναντήσει τους φίλους και τις φίλες του, βλέπουν μια αλλαγή στο παιδί τους και αυτό τους αρέσει. Παρατηρούν πως αποφεύγει να βρίσκεται έξω (ας μην ξεχνάμε ότι η κατάσταση πια στην κοινωνία μας δεν είναι ίδια όπως παλιότερα) και προτιμά την παρέα του υπολογιστή στο δωμάτιό του…Όντας ανενημέρωτοι ως προς τους κινδύνους που ενδεχομένως ελλοχεύουν για το βλαστάρι τους, κοιμούνται ευτυχισμένοι που το δικό τους παιδί δεν είναι «του έξω» και μακαρίζουν τους εαυτούς τους που δεν «έμπλεξε» με κακές παρέες…
Οι κίνδυνοι ελλοχεύουν…
Αλλά ας δούμε ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι που μπορεί να παρουσιαστούν: Πρώτ’ απ’ όλα, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο υπολογιστής εκπέμπει ακτινοβολία. Αυτό σημαίνει πως η χρήση του θα πρέπει ιδίως στην νεαρές ηλικίες να είναι λελογισμένη. Ύστερα, οφείλουμε να γνωρίζουμε πως στο διαδίκτυο μπορεί να βρει κανείς οποιαδήποτε πληροφορία, είτε αυτή αφορά το καλό, είτε το κακό. Επειδή όμως το μυαλό ενός παιδιού μαγνητίζεται περισσότερο από το δεύτερο παρά από το πρώτο, επιβάλλεται ο αυστηρός έλεγχος των ιστοσελίδων που επισκέπτεται. Ιδίως αν αναλογιστεί κανείς τον αριθμό των διάφορων ιστοσελίδων πορνογραφικού, διαστροφικού, παραπολιτικού, παραθρησκευτικού κ.λπ. χαρακτήρα! Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό από τα προηγούμενα, έρχεται και το ζήτημα του χρόνου που αφιερώνει κανείς σε αυτό το μηχάνημα. Υπάρχουν άνθρωποι – ακόμα και ενήλικοι – που μπορεί να ασχολούνται συνεχώς για ώρες ή και για μέρες με κάποιο παιχνίδι στον υπολογιστή τους. Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις πολλών, που προτιμούσαν για μέρες να βρίσκονται κολλημένοι μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή τους αδιαφορώντας ακόμα και για τις στοιχειώδεις φυσικές τους ανάγκες! Αυτό είναι που δημιουργεί σιγά – σιγά εξάρτηση, συχνά ιδιαίτερα έντονη, τόσο, που επιβάλλεται η θεραπεία σε ειδικευμένες κλινικές απεξάρτησης.
Επιμύθιον…
Όσα γράφτηκαν, δεν αποτελούν κινδυνολογία άκριτη, αλλά μια πραγματικότητα που ιδιαίτερα εμείς οι εκπαιδευτικοί, τη ζούμε καθημερινά στα σχολεία…Ασφαλώς και δεν θα πρέπει να δαιμονοποιούμε τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές στα μάτια ιδίως όσων δεν γνωρίζουν πολλά γι’ αυτούς. Είναι ωστόσο αδήριτη ανάγκη η επαγρύπνηση όλων και ιδιαίτερα των γονιών πάνω στο θέμα. Γιατί όταν το παιδί γνωρίζει ότι θα υπάρξει έλεγχος συχνός σε ό,τι κάνει (όσο διακριτικότερα γίνεται βέβαια), τότε και το ίδιο θα προσέχει περισσότερο και θα αποφύγει να επισκεφτεί μια από τις επίφοβες ιστοσελίδες. Προ πάντων όμως οι γονείς χρειάζεται να διατηρούν την ψυχική επαφή που χρειάζεται με τα παιδιά τους, να μοιράζονται τις ανησυχίες τους, να δείχνουν κατανόηση στον χαρακτήρα και τη συμπεριφορά τους, να τους δώσουν εκ των προτέρων τέτοιες αρχές, που να μπορούν να επιλέγουν από μόνα τους (όσο είναι αυτό δυνατό) τι είναι καλύτερο γι’ αυτά και την ψυχή τους. Μόνον έτσι θα πετύχουν αυτό που επιθυμούν: Να δουν τα παιδιά τους να μεγαλώνουν ομαλά και να τα χαρούν. Όχι όμως όπως θέλουν οι ίδιοι, αλλά όπως θέλουν αυτά…
«Σημαία», Τρίτη 2 Δεκεμβρίου
Την περασμένη εβδομάδα διάβασα στη «Σημαία» μια εντυπωσιακή είδηση, που κανονικά θα έπρεπε να μας συγκλονίσει όλους: τέσσερα παιδιά από την πόλη μας νοσηλεύονται σε νοσοκομείο της Αθήνας για να απεξαρτηθούν από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές!
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός καθαυτό. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, από ένα μέσο που μπορεί να διευκολύνει αφάνταστα τη ζωή μας, εξελίχθηκε σε εφιάλτη για ποιος ξέρει πόσους ακόμα συμπολίτες μας. Και ας μην ξεχνάμε πως πρόκειται για την κορυφή μόνο του παγόβουνου! Πόσοι θα είναι οι γονείς που συνειδητοποιούν με τρόμο πως τα παιδιά τους έχουν πλέον ξεφύγει από κάθε έλεγχο και βρίσκονται ένα βήμα μπρος ή πίσω από την εξάρτηση χωρίς να μπορούν να κάνουν τίποτα;
Φοιτητής στις αρχές του ’90
Όταν εμφανίστηκαν για πρώτη φορά οι υπολογιστές τη δεκαετία του ’80 στη χώρα μας, φάνταζαν σαν ένα εξωτικό μηχάνημα που θα μας λύσει τα χέρια από πολλές υποχρεώσεις που μας απασχολούσαν. Θυμάμαι τι χαρά έκανα όταν φοιτητής στις αρχές του ’90 έπιασα στα χέρια μου για πρώτη φορά ένα τέτοιο μηχάνημα! Ήταν πανάρχαιο αν το συγκρίνει κανείς με τα σημερινά, με πολύ λιγότερες δυνατότητες και πανάκριβο (τότε το είχα αγοράσει από έναν φίλο μεταχειρισμένο). Η πρώτη δουλειά που έκανα μόλις το εγκατέστησα, ήταν να ξεκινήσω να γράφω μια εργασία που είχα για τη σχολή μου, χωρίς πια να έχω το άγχος μην κάνω κάποιο λάθος όπως στη γραφομηχανή! Την τύπωσα σε έναν επίσης παμπάλαιο εκτυπωτή (όταν εργαζόταν, ξεσήκωνε με τη φασαρία του ολόκληρη την πολυκατοικία) και πραγματικά καμάρωνα για το έργο μου. Εξερευνώντας τον, είδα ότι μεταξύ άλλων είχα και τη δυνατότητα να παίζω και μερικά παιχνίδια και αυτό με ενθουσίασε! Τον πρώτο καιρό λοιπόν μπορούσα να περνάω ίσως και πάνω από δύο ώρες μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή! Ποτέ όμως δεν ένιωσα εξαρτημένος από την παρουσία του. Όταν κάποια στιγμή παρατήρησα πως για χάρη εκείνου του «δαιμόνιου» μηχανήματος είχα απαρνηθεί τις παρέες μου, τις συνήθειές μου, το περιόρισα αισθητά και ως τα σήμερα, πέραν του απολύτως απαραίτητου χρόνου (πληκτρολογήσεις κειμένων για το σχολείο, ενημέρωση από το διαδίκτυο για διάφορα θέματα, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο κ.λπ.) δεν νομίζω ότι υπερβάλλω στη χρήση του ιδιαίτερα!
Στην κατασκήνωση της «Αγίας Αικατερίνης»
Έχοντας λοιπόν αυτή την προσωπική εμπειρία, κατανόησα πριν από μερικά χρόνια στην κατασκήνωση της Εκκλησίας μας, την «Αγία Αικατερίνη», ένα σύνθετο φαινόμενο που έκανε την εμφάνισή του δειλά-δειλά και στην κοινωνία μας: μια μητέρα ήρθε αποφασισμένη να πάρει το παιδί της επειδή αυτό κατά δήλωσή του δεν περνούσε καλά και ήθελε πάση θυσία να ξαναβρεθεί στο σπίτι του. Όταν η μητέρα βρέθηκε στις εγκαταστάσεις της «Αγίας Αικατερίνης», προσπάθησε να μεταπείσει το παιδί της επειδή έμεινε ικανοποιημένη από την εικόνα που έβλεπε. Μάταιος κόπος! Ο μικρός ήταν ανένδοτος, και, στις επανειλημμένες ερωτήσεις της μητέρας του, απάντησε αφοπλιστικά: «τι να κάνω εδώ πάνω; Αφού δεν υπάρχει ούτε μία τηλεόραση να δούμε παιδικά, ούτε ένας υπολογιστής να παίξουμε παιχνίδια, να “σερφάρουμε” στο ίντερνετ, τίποτα! Στην ελεύθερή μου ώρα, τι να κάνω; Να πάω να παίξω μπάλα; Αφού δεν το ’χω κάνει ποτέ μου!». Ο μικρός τελικά έφυγε, απογοητευμένος που η κατασκήνωση δεν είχε να του προσφέρει ούτε τηλεόραση για να βλέπει παιδικά προγράμματα ή τα γνωστά σίριαλ, ούτε ηλεκτρονικό υπολογιστή για να παίζει τα παιχνίδια που ήθελε και να “σερφάρει” ελεύθερα στο ίντερνετ.
Πού πήγαν τα παιδιά;
Το γεγονός αυτό με προβλημάτισε, αφού ξεδιάλυνα στο μυαλό μου μια σειρά από απορίες που μου είχαν δημιουργηθεί σχετικά με την αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των παιδιών στην κατασκήνωση. Είχα παρατηρήσει δηλαδή, πως τα τελευταία χρόνια τα παιδιά στην κατασκήνωση είχαν μεγαλύτερη ροπή προς δραστηριότητες στατικές, παρά προς τα λεγόμενα ομαδικά παιχνίδια. Αυτό σήμαινε πρακτικά πως προτιμούσαν να βρίσκονται κλεισμένα σε μια αίθουσα που προβαλλόταν για παράδειγμα ένα επιμορφωτικό ντοκιμαντέρ ή μια ιστορική ταινία, ή στην καλύτερη των περιπτώσεων να ασχολούνται με τη ζωγραφική, τον γύψο, τον πηλό κ.ά., παρά να τρέχουν στα γήπεδα της κατασκήνωσης για να αθληθούν στο ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το βόλλεϋ ή έστω να ακολουθήσουν τον υπαρχηγό σε έναν φυσιολατρικό περίπατο στη γύρω περιοχή για εξερεύνηση της χλωρίδας και της πανίδας του Ταϋγέτου! Κι όλ’ αυτά, όχι από παιδιά της Αθήνας, αλλά της επαρχίας, της Καλαμάτας!
Το γεγονός αυτό ήρθε να ξεδιαλύνει και μια άλλη απορία που είχα: Τι γίνανε τα παιδιά από τις γειτονιές και τις αλάνες;
Τα παιδιά, πέραν του εξοντωτικού προγράμματος που ακολουθούν (σχολείο το πρωί, φροντιστήρια το απόγευμα έως το βράδυ), έχουν εξαφανιστεί από προσώπου γης! Μόνο τις Παρασκευές συναντά κανείς μαθητόκοσμο στην πλατεία που έχει γίνει τόπος συνάντησης για τα παιδιά. Την ίδια ώρα (αλλά ακόμα και πρωινές ώρες που υποτίθεται πως τα παιδιά θα έπρεπε να βρίσκονται στο σχολείο) τα ίντερνετ-καφέ είναι κατάμεστα από ανήλικους που επιδίδονται μετά μανίας σε παιχνίδια μέσω υπολογιστή ή σε αποστολή και λήψη μηνυμάτων μέσω e-mail, chat κ.ο.κ.
Η ευθύνη των γονέων
Σε αυτή την κατάσταση συντελούν δυστυχώς και πολλοί ανυποψίαστοι γονείς. Έχοντας συνηθίσει από τη δική τους εποχή την εικόνα του παιδιού που αναζητά συνέχεια τρόπους για να «δραπετεύσει» από το σπίτι, να βγει έξω, να πιει καφέ, να συναντήσει τους φίλους και τις φίλες του, βλέπουν μια αλλαγή στο παιδί τους και αυτό τους αρέσει. Παρατηρούν πως αποφεύγει να βρίσκεται έξω (ας μην ξεχνάμε ότι η κατάσταση πια στην κοινωνία μας δεν είναι ίδια όπως παλιότερα) και προτιμά την παρέα του υπολογιστή στο δωμάτιό του…Όντας ανενημέρωτοι ως προς τους κινδύνους που ενδεχομένως ελλοχεύουν για το βλαστάρι τους, κοιμούνται ευτυχισμένοι που το δικό τους παιδί δεν είναι «του έξω» και μακαρίζουν τους εαυτούς τους που δεν «έμπλεξε» με κακές παρέες…
Οι κίνδυνοι ελλοχεύουν…
Αλλά ας δούμε ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι που μπορεί να παρουσιαστούν: Πρώτ’ απ’ όλα, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο υπολογιστής εκπέμπει ακτινοβολία. Αυτό σημαίνει πως η χρήση του θα πρέπει ιδίως στην νεαρές ηλικίες να είναι λελογισμένη. Ύστερα, οφείλουμε να γνωρίζουμε πως στο διαδίκτυο μπορεί να βρει κανείς οποιαδήποτε πληροφορία, είτε αυτή αφορά το καλό, είτε το κακό. Επειδή όμως το μυαλό ενός παιδιού μαγνητίζεται περισσότερο από το δεύτερο παρά από το πρώτο, επιβάλλεται ο αυστηρός έλεγχος των ιστοσελίδων που επισκέπτεται. Ιδίως αν αναλογιστεί κανείς τον αριθμό των διάφορων ιστοσελίδων πορνογραφικού, διαστροφικού, παραπολιτικού, παραθρησκευτικού κ.λπ. χαρακτήρα! Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό από τα προηγούμενα, έρχεται και το ζήτημα του χρόνου που αφιερώνει κανείς σε αυτό το μηχάνημα. Υπάρχουν άνθρωποι – ακόμα και ενήλικοι – που μπορεί να ασχολούνται συνεχώς για ώρες ή και για μέρες με κάποιο παιχνίδι στον υπολογιστή τους. Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις πολλών, που προτιμούσαν για μέρες να βρίσκονται κολλημένοι μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή τους αδιαφορώντας ακόμα και για τις στοιχειώδεις φυσικές τους ανάγκες! Αυτό είναι που δημιουργεί σιγά – σιγά εξάρτηση, συχνά ιδιαίτερα έντονη, τόσο, που επιβάλλεται η θεραπεία σε ειδικευμένες κλινικές απεξάρτησης.
Επιμύθιον…
Όσα γράφτηκαν, δεν αποτελούν κινδυνολογία άκριτη, αλλά μια πραγματικότητα που ιδιαίτερα εμείς οι εκπαιδευτικοί, τη ζούμε καθημερινά στα σχολεία…Ασφαλώς και δεν θα πρέπει να δαιμονοποιούμε τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές στα μάτια ιδίως όσων δεν γνωρίζουν πολλά γι’ αυτούς. Είναι ωστόσο αδήριτη ανάγκη η επαγρύπνηση όλων και ιδιαίτερα των γονιών πάνω στο θέμα. Γιατί όταν το παιδί γνωρίζει ότι θα υπάρξει έλεγχος συχνός σε ό,τι κάνει (όσο διακριτικότερα γίνεται βέβαια), τότε και το ίδιο θα προσέχει περισσότερο και θα αποφύγει να επισκεφτεί μια από τις επίφοβες ιστοσελίδες. Προ πάντων όμως οι γονείς χρειάζεται να διατηρούν την ψυχική επαφή που χρειάζεται με τα παιδιά τους, να μοιράζονται τις ανησυχίες τους, να δείχνουν κατανόηση στον χαρακτήρα και τη συμπεριφορά τους, να τους δώσουν εκ των προτέρων τέτοιες αρχές, που να μπορούν να επιλέγουν από μόνα τους (όσο είναι αυτό δυνατό) τι είναι καλύτερο γι’ αυτά και την ψυχή τους. Μόνον έτσι θα πετύχουν αυτό που επιθυμούν: Να δουν τα παιδιά τους να μεγαλώνουν ομαλά και να τα χαρούν. Όχι όμως όπως θέλουν οι ίδιοι, αλλά όπως θέλουν αυτά…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου