Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου 2008

ΜΕΓΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ

«Το στάδιον των αρετών ηνέωκται…»

Το προηγούμενο διάστημα ο κόσμος βρέθηκε σε «αναβρασμό»· Απ’ άκρου εις άκρον η Ελλάδα ετοιμάστηκε πυρετωδώς για να γιορτάσει την Αποκριά. Στην Πάτρα τα εντυπωσιακά άρματα που θύμιζαν πολύ Ρίο ντε Τζανέιρο, στη δική μας Μεσσήνη που κι αυτή κινήθηκε σε «λάτιν» ρυθμούς, ακόμα και στην ταπεινή Νέδουσα της Αλαγονίας οι κάτοικοι έβγαλαν τις κουδούνες και τα κέρατα για να μας υπενθυμίσουν ότι χτες και προχτές κορυφώθηκαν οι καρναβαλικές εκδηλώσεις παντού.
Δε θα κρίνουμε απ’ αυτή τη στήλη την αναγκαιότητα ή την αξία αυτών των εκδηλώσεων. Ο λαός που τις ακολουθεί έχει προφανώς τους λόγους του. Αυτές τις μέρες όμως, ξεκίνησε μια μακρά περίοδος ιδιαίτερα επίπονη αλλά και εξίσου συναρπαστική. Επίπονη, γιατί απαιτεί θυσίες: Να θυσιάσουμε την καλοπέρασή μας, τις ανέσεις μας και να προσπαθήσουμε να ερευνήσουμε περισσότερο τον εσωτερικό μας κόσμο που τόσο αποφεύγουμε συστηματικά να δούμε. Συναρπαστική, γιατί μέσα από μια σειρά ξεχωριστών ακολουθιών που ψάλλονται μόνο αυτή την περίοδο (Χαιρετισμοί στην Παναγία, Προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες, κ.ο.κ.) αλλά και μέσα από διαφορετικά ήθη και έθιμα που ακολουθεί ο λαός μας αυτή την εποχή, οδηγούμαστε μέρα τη μέρα, βήμα το βήμα, στη μεγαλύτερη γιορτή της Χριστιανοσύνης, στο μεγάλο γεγονός της Αναστάσεως, τη βάση της πίστεώς μας. Στις εκκλησιές όλης της Ορθοδοξίας οι καμπάνες χτυπούν αργά, επιβλητικά, με έναν τόνο θαρρείς πένθιμο, σοβαρό, για να καλέσουν τους πιστούς στις ακολουθίες που λαμβάνουν χώρα.
Για όσους εκκλησιάστηκαν την προπερασμένη Κυριακή της Τυροφάγου, αλλά και για όσους δεν είναι «μυημένοι» στην εκπληκτικής ποιότητας υμνογραφία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, θα αναφερθούμε στο ωραιότερο ίσως κομμάτι που ακούστηκε και το οποίο περικλείει ολόκληρο τον πνευματικό αγώνα των χριστιανών αυτή την περίοδο· Γράφει ο ποιητής – υμνογράφος: «Το στάδιον των αρετών ηνέωκται, οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε, αναζωσάμενοι τον καλόν της νηστείας αγώνα, οι γαρ νομίμως αθλούντες, δικαίως στεφανούνται, και αναλαβόντες την πανοπλίαν του Σταυρού, τω εχθρώ αντιμαχησώμεθα, ως τείχος άρρηκτον κατέχοντες την πίστην, και ως θώρακα την προσευχήν, και περικεφαλαίαν την ελεημοσύνην, αντί μαχαίρας την νηστείαν, ήτις εκτέμνει από καρδίας πάσαν κακίαν. Ο ποιών ταύτα, τον αληθινόν κομίζεται στέφανον, παρά του Παμβασιλέως Χριστού, εν τη ημέρα της Κρίσεως».
Παρότι το να προσπαθήσει κανείς να αποδώσει στη σύγχρονη εκδοχή της ελληνικής γλώσσας (προσοχή, δε μιλώ για μετάφραση· μεταφράζουμε από τη μια ξένη γλώσσα στην άλλη, ενώ εδώ έχουμε να κάνουμε με ελληνικά και στις δύο περιπτώσεις) τέτοια ποιητικά κείμενα είναι ασφαλώς ατόπημα αισθητικό, ωστόσο θα κάνουμε μια απόπειρα χάριν των αναγνωστών που δεν έτυχε για διάφορους λόγους να λάβουν ελληνική παιδεία στη διαχρονία της να τα κάνουμε πιο προσιτά με πιο ελεύθερο ύφος: «Το στάδιο των αρετών άνοιξε. Όσοι θέλετε να αθληθείτε, περάστε μέσα, αφού ζωστείτε τον καλό αγώνα της νηστείας, γιατί αυτοί που αθλούνται νόμιμα, δίκαια παίρνουν το βραβείο της νίκης, και αφού πάρουμε κοντά μας για προφύλαξη την πανοπλία του Σταυρού, ας ετοιμαστούμε να αντιπαλέψουμε με τον Εχθρό, κατέχοντας σα να ’ναι τείχος απροσπέλαστο την πίστη μας, και ως θώρακα την προσευχή, και περικεφαλαία την ελεημοσύνη, κρατώντας αντί για μαχαίρι κοφτερό τη νηστεία, η οποία ξεριζώνει από την καρδιά μας κάθε κακό. Όποιος τα πραγματοποιήσει όλ’ αυτά, τότε θα λάβει το αληθινό βραβείο της νίκης από τον Χριστό που όλα τα κυβερνά, την ημέρα της Κρίσεως».
Αναφέραμε πριν λίγο πως αυτό ακριβώς το κομμάτι, περικλείει όλο το νόημα της περιόδου που διανύουμε από χτες. Ας δούμε το γιατί: Πρώτ’ απ’ όλα ο υμνογράφος αναφέρει κάτι σημαντικό που δεν πρέπει να αφήσουμε κατά μέρος· Μας ενημερώνει για την έναρξη της περιόδου αυτής («Το στάδιον των αρετών ηνέωκται») και αμέσως μετά μας καλεί όχι όλους, αλλά όσους το θέλουν πραγματικά, να ακολουθήσουμε αυτόν τον αγώνα, να συμμετάσχουμε κι εμείς σε αυτή την προσπάθεια («οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε»). Είναι η εκδήλωση της άπειρής αγάπης και κατανόησης ταυτόχρονα που δείχνει η Εκκλησία στους πιστούς της· Δε διατάζει τους πάντες να την ακολουθήσουν στανικώς, ούτε καταδικάζει όσους για διάφορους λόγους δε λαμβάνουν μέρος στον αγώνα αυτόν (μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν τα μικρά παιδιά, οι ασθενείς, οι έγκυες γυναίκες, οι ηλικιωμένοι, αλλά και αυτοί που νιώθουν αδύναμοι για να μπουν με θάρρος σ’ αυτόν τον πνευματικό αγώνα). Απλά καλεί όσους το επιθυμούν πραγματικά, χωρίς να αστυνομεύει τον καθένα εάν ακολουθεί όσα τον συμβουλεύει να πράξει. Αυτό θα το επαναλάβει και ανήμερα το Πάσχα, στην ακολουθία που ελάχιστοι παρακολουθούν· Εκεί διαβάζεται προς το τέλος μια ομιλία του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου για το πώς πρέπει να γιορτάσουν οι χριστιανοί το Πάσχα, όπου μεταξύ άλλων καλούνται όλοι οι άνθρωποι, και αυτοί που νήστεψαν και αυτοί που έτρωγαν ως πριν λίγο, να απολαύσουν με την ίδια χαρά το πλούσιο τραπέζι της Ανάστασης.
Στη συνέχεια ο ποιητής προτρέπει όσους επιθυμούν να μπουν σ’ αυτό το στάδιο, να ζωστούν, να πάρουν μαζί τους ως εφόδιο μοναδικό τον καλό αγώνα της νηστείας («αναζωσάμενοι τον καλόν της Νηστείας αγώνα») και υπενθυμίζει πως το βραβείο της νίκης το λαμβάνουν μόνο όσοι ακολουθούν τους κανόνες του αγωνίσματός τους («οι γαρ νομίμως αθλούντες, δικαίως στεφανούνται») αφού σκοπός μας δεν πρέπει να είναι η εξαπάτηση του Θεού και των συνανθρώπων μας (πολλοί αθλητές έχουν πετύχει τους στόχους τους, εξαπατώντας κριτές και κοινό και χρησιμοποιώντας αθέμιτα μέσα για την επικράτησή τους) αλλά η πνευματική μας πρόοδος. Επόμενη κίνησή μας κατά τον υμνωδό, είναι να φορέσουμε την «πανοπλία» του Σταυρού («και αναλαβόντες την πανοπλίαν του Σταυρού, τω εχθρώ αντιμαχησώμεθα»). Η κίνηση αυτή έχει ασφαλώς συμβολικό χαρακτήρα, αφού ο σταυρός δεν είναι πανοπλία, ούτε μας προτρέπει να ντυθούμε «σταυροφόροι» για να πολεμήσουμε τους «εχθρούς» της πίστης μας. Απλώς, στον αγώνα μας αυτόν που έρχεται, έχουμε την ανάγκη να λάβουμε κάποια προστασία, ένα αμυντικό όπλο «αλεξίκακον», που θα απομακρύνει δηλαδή κάθε κακό που έρχεται να μας ταράξει τη ζωή. Και ποιο αμυντικό όπλο μπορεί να είναι ισχυρότερο από τον Σταυρό του Κυρίου μας; Αυτό αναφέρεται μεταξύ άλλων και σε ένα μελώδημα της Εκκλησίας: «Κύριε, όπλον κατά του Διαβόλου τον σταυρόν Σου ημίν δέδωκας…».
Στον αγώνα μας αυτόν, όπως κάθε πολεμιστής ή αθλητής, θα χρειαστούμε και μια σειρά από άλλα εφόδια που θα μας βοηθήσουν στο να πετύχουμε τους στόχους μας. Και ποια είναι αυτά; Αναφέρονται πιο κάτω: Πρώτο και κύριο είναι η Πίστη. Τείχος άσειστο χαρακτηρίζεται και δικαίως, αφού χωρίς αυτήν, ό,τι κι αν κάνουμε είναι αποτυχημένο και άχρωμο («ως τείχος άρρηκτον κατέχοντες την Πίστην»). Μόνο με την πίστη έχουμε τη δύναμη ώστε και όρη να σηκώσουμε και να τα μεταφέρουμε από το ’να μέρος στο άλλο, όπως διδάσκει ο ίδιος ο Χριστός στο ευαγγέλιο. Επόμενο σημαντικό εφόδιο, η προσευχή. Κι αυτή αμυντικό όπλο ισχυρό, θώρακας, που μας ενισχύει από τις επιθέσεις του εχθρού («και ως θώρακα την προσευχήν»). Στο κεφάλι προτιμά να τοποθετήσει την ελεημοσύνη («και περικεφαλαίαν την ελεημοσύνην»). Μπορεί βέβαια να μην είναι απαραίτητα ένα χρηματικό ποσό. Ο κόσμος άλλωστε δεν έχει μόνο ανάγκη από χρήμα. Έχει ανάγκη κι από έναν καλό λόγο, μια καλή κουβέντα, λίγη παρηγοριά!
Για τελευταίο όπλο, και μάλιστα επιθετικό, επαναλαμβάνει τη νηστεία, εξηγώντας ταυτόχρονα και τον λόγο για τον οποίο επιμένει σ’ αυτήν («αντί μαχαίρας την νηστείαν, ήτις εκτέμνει από καρδίας πάσαν κακίαν»). Αν δεν ακολουθήσουμε τη νηστεία που μας προτείνει, τότε στην καρδιά μας θα φωλιάζει συνεχώς το κακό και κάθε τι που θα κάνουμε, θα είναι άσκοπο κι ανούσιο.
Ο ποιητής ολοκληρώνει το έργο του αυτό υπενθυμίζοντάς μας πως όποιος ακολουθήσει όλη αυτή την επίπονη διαδικασία πρέπει να περιμένει στο τέλος του αγώνα το αληθινό βραβείο, τον στέφανο της νίκης, τον Παράδεισο δηλαδή και μάλιστα από τα χέρια του ίδιου του Χριστού όταν θα έρθει η ημέρα της Κρίσεως, η Δευτέρα Παρουσία («Ο ποιών ταύτα, τον αληθινόν κομίζεται στέφανον, παρά του Παμβασιλέως Χριστού, εν τη ημέρα της Κρίσεως»). Η αναφορά αυτή κρίνεται σκόπιμη, επειδή ναι μεν η Εκκλησία είναι επιεικής με τους πιστούς ή μη χριστιανούς, είναι όμως και δίκαιη· Δεν μπορεί λοιπόν να αφήσει χωρίς «βραβείο» όσους λάβουν μέρος στον πνευματικό αυτόν αγώνα, όσο κι αν αγαπάει όλους τους ανθρώπους! Έτσι υπενθυμίζει σε όσους χρειάζονται έστω μια «προτροπή» για να δηλώσουν συμμετοχή, πως ο Παράδεισος θα είναι πιο κοντά σε όσους κοπιάσουν τώρα για να γευτούν στη συνέχεια τα αγαθά της μέλλουσας ζωής. Όχι βέβαια πως ο αγώνας τους κρίθηκε· Μέχρι και το «φώτο – φίνις» ο αγώνας θα συνεχίζεται. Εξάλλου, μην ξεχνάμε πως στον αγώνα αυτόν, αντίπαλος δεν είναι ο συναθλητής που τρέχει δίπλα μας, αλλά ο κακός μας εαυτός και μόνο. Όποιος τερματίσει πρώτος, θα απολαύσει εξίσου τη Βασιλεία των Ουρανών με αυτόν που θα τερματίσει έστω και την τελευταία στιγμή. Το ζήτημα είναι να μη μας «προδώσουν» οι δυνάμεις μας και εγκαταλείψουμε τον αγώνα είτε από την αρχή, είτε – το χειρότερο – λίγο πριν τον τερματισμό.
Η νηστεία που ξεκίνησε, αυτόν τον σκοπό έχει· Να μας «προπονήσει», να μας «γυμνάσει» τρόπον τινά, ώστε να είμαστε έτοιμοι για τον μεγάλο αγώνα της ζωής. «Το Στάδιον των Αρετών – λοιπόν – ηνέωκται»· Ας μπούμε δυναμικά στον στίβο για να δοκιμαστούμε. Μας περιμένει το στεφάνι της νίκης στον τερματισμό!

ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ!

Δεν υπάρχουν σχόλια: