ΚΟΙΜΗΣΗ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Των θλιβομένων η χαρά…

Δεκαπέντε Αυγούστου αύριο και όλη η Ελλάδα απ’ άκρου εις άκρον γιορτάζει με κάθε τρόπο την Κοίμηση της Θεοτόκου. Πιστοί και λιγότερο πιστοί, δράττουν την ευκαιρία να βρεθούν στην επαρχία και είτε πηγαίνουν σε έναν από τους εκατοντάδες εορτάζοντες ναούς ή μοναστήρια (έστω για να ανάψουν «ένα κεράκι»), είτε παραβρίσκονται στα πανηγύρια που γίνονται γύρω από θρησκευτικούς χώρους γλεντώντας με την ψυχή τους. Ακόμα κι αυτοί που δηλώνουν επισήμως πως είναι άθεοι ή άθρησκοι, συμμετέχουν σε αυτές τις εκδηλώσεις απλά και μόνο για τη χαρά που γίνεται!
Έτσι κι εφέτος σε ολόκληρη την Ορθοδοξία και κυρίως στην Ελλάδα γιορτάζεται το γεγονός με κάθε μεγαλοπρέπεια. Επίκεντρο των εορτασμών η Τήνος με την εικόνα της Μεγαλόχαρης, αλλά και η Παναγία Σουμελά στο όρος Βέρμιο της Μακεδονίας για τους απανταχού Ποντίους. Στη Μεσσηνία έχουμε την εξαιρετική ευλογία να εορτάζουν ταυτόχρονα τρία ιστορικά μοναστήρια του τόπου μας: το Βουλκάνο, η Δήμιοβα και το Μαρδάκι. Σε αυτούς τους ιερούς τόπους αλλά και σε πολλούς ακόμη που πανηγυρίζουν, θα ξεχυθούν οι πιστοί για να δείξουν την ευλάβεια με την οποία περιβάλλουν το πρόσωπο της Παναγίας μας.
Σ’ αυτό το ιερό πρόσωπο, τη Θεοτόκο, σκεφτήκαμε να αποδώσουμε «γέρα τα νενομισμένα», την οφειλόμενη τιμή δηλαδή, και να γράψουμε σήμερα δυο λόγια.
Για όσους δεν έχουν και ιδιαίτερη σχέση με τα εκκλησιαστικά, η Παναγία είχε γονείς δύο ευσεβέστατους ανθρώπους, τον Ιωακείμ και την Άννα, που χρόνια ταλαιπωρούνταν επειδή δεν είχαν νιώσει τη χαρά της παιδοποιίας. Επειδή μάλιστα εκείνα τα χρόνια η απουσία τέκνων από ένα ζευγάρι αποτελούσε όνειδος («Ιωακείμ και Άννα, ονειδισμού ατεκνίας…» με αυτά τα λόγια ο υμνωδός ξεκινά το σχετικό τροπάριο των αγίων), ο καημός των δύο ήταν διπλός. Η παράδοση αναφέρει πως με θαυματουργικό τρόπο η Άννα κατόρθωσε να αποκτήσει τελικά παιδί, τη Μαρία, την οποία αφιέρωσε σε Αυτόν που της το έδωσε. Έτσι η Παναγία μεγάλωσε με αρχές και πίστη στον ένα Θεό. Όταν μεγάλωσε, και πριν έρθει η ώρα του γάμου της, ένας άγγελος, ο Γαβριήλ, της ανακοίνωσε πως από αυτήν θα γεννηθεί ο Χριστός, ο Υιός του Θεού. Έτσι ο ίδιος ο Θεός οδήγησε έναν άλλον ευσεβή πιστό, τον Ιωσήφ, να παντρευτεί τη Μαρία που ήταν ήδη έγκυος και έτσι να αποκτήσει έναν προστάτη στη ζωή της. Αυτός τη σεβάστηκε, ουδέποτε αμφέβαλε για τη θεότητα του παιδιού που μεγάλωνε μέσα της η σύζυγός του, και το ίδιο έκανε και μετά τη γέννηση του παιδιού. Το όνομα Παναγία ή Θεοτόκος, το έλαβε μετά τη γέννηση του Χριστού επειδή θεωρήθηκε (και πραγματικά είναι) αγία υπερτέρα πάντων των αγίων, καθώς και επειδή αξιώθηκε να γεννήσει τον Υιό του Θεού! Η Παναγία παρακολούθησε από κοντά την πορεία προς τη σταύρωση και την ανάσταση του Χριστού και μετά απ’ όλ’ αυτά, έφτασε η ώρα να αφήσει αυτή τη ζωή και να βρεθεί κοντά στον Υιό της. Σε ένα χωριό, τη Γεθσημανή, άφησε το πνεύμα της σε έναν χώρο όπου βρίσκονταν συγκεντρωμένοι σύμφωνα με την παράδοση οι μαθητές του Χριστού.
Με εξαίρετο τρόπο το χέρι του αγιογράφου ιστόρησε το γεγονός, με την Παναγία στο κέντρο της σύνθεσης να βρίσκεται ξαπλωμένη με κλεισμένα τα μάτια σε ένα νεκρικό κρεββάτι και γύρω της οι μαθητές του Χριστού να της παραστέκουν. Πάνω της στέκεται όρθιος ο Υιός της μέσα σε δόξα, κρατώντας στα χέρια Του ένα μικρό ομοίωμά της που συμβολίζει την ψυχή της, ενώ γύρω Του παραστέκουν δεκάδες άγγελοι που πετούν με έκδηλα ζωγραφισμένη τη συγκίνηση στα πρόσωπά τους. Όσο κι αν ψάξει κανείς, σε κανένα πρόσωπο δε θα βρει ταραχή ή θλίψη για το φοβερό γεγονός που συμβαίνει! Με μια γαλήνη και μιαν απλότητα, όλοι συμμετέχουν στο σπουδαίο γεγονός της Κοίμησης της Θεοτόκου. Είναι αυτό που ο ψαλμωδός αναφέρει στο πρώτο εξαποστειλάριο του Μικρού Παρακλητικού Κανόνα προς την Υπεραγία Θεοτόκο: «Απόστολοι εκ περάτων συναθροισθέντες ενθάδε, Γεθσημανή τω χωρίω κηδεύσατέ μου τω σώμα. Και συ, Υιέ και Θεέ μου, παράλαβέ μου το πνεύμα».
Η Παναγία είναι ίσως το πιο πολυτραγουδισμένο όνομα στα χείλη των Ελλήνων και όχι μόνο. Υπάρχουν εκατοντάδες μοιρολόγια, δημοτικά τραγούδια αλλά και σύγχρονα που έχουν γραφτεί για την Παναγία. Ποιήματα, λογοτεχνικά έργα, πίνακες ζωγραφικής και κάθε είδους καλλιτεχνική δημιουργία αναφέρονται με κάθε σεβασμό προς το πρόσωπο της Θεοτόκου. Δεν υπάρχει μέρος, βουνό, νησάκι που να μην έχει μια εκκλησιά αφιερωμένη στην Παναγία με εκατοντάδες, ίσως και χιλιάδες ονομασίες που ο απλός λαός μας της έχει δώσει για κάθε ευεργεσία που σκορπά απλόχερα σε κάθε Χριστιανό ή μη. Κάθε φορά που ο πιστός αισθάνεται λύπη, αγωνία, φόβο, προβληματισμό, την Παναγία επικαλείται (Δε θα ξεχάσω τη στιγμή του μεγάλου σεισμού του ’86 που συγκλόνισε τον τόπο μας, όπου μαζί με άλλους φίλους ξεκινήσαμε με τα ποδήλατά μας και περάσαμε στον λιμενοβραχίονα για να δούμε το πλοίο που θα περνούσε μπροστά μας και θα συνέδεε για πρώτη φορά ακτοπλοϊκώς την Καλαμάτα με την Κρήτη. Αντί για το πλοίο, ένας φοβερός σεισμός μας τάραξε συθέμελα, με αποτέλεσμα να πέσουμε όλοι κάτω και να σκεφτόμαστε πως ίσως δεν ξαναγυρίσουμε πίσω ζωντανοί. Τη στιγμή εκείνη άκουσα με τα αυτιά μου έναν φίλο μου που συνήθως το όνομα της Παναγίας το είχε στο στόμα του μόνο όταν ήθελε να βρίσει κάποιον – άλλη μια αποτρόπαιη συνήθεια των νεοελλήνων – να την επικαλείται με θέρμη αυτή τη φορά για να τον βοηθήσει!). Σε κάθε χαρά, επιτυχία, ευτυχές γεγονός, στην Παναγία καταφεύγουμε για δοξολογία προς το πρόσωπό της που μας ενίσχυσε και συνέβαλε στην επιτυχία μας! Σε κάθε σημαντική στιγμή του Έθνους μας η Παναγία βρίσκεται αρωγός και θερμή προστασία: από την απόκρουση των Αβαροσλάβων στα θεοφρούρητα τείχη της Πόλης (βλ. Ακάθιστος Ύμνος), ως το έπος του 1940, η Παναγία η Οδηγήτρια μας οδήγησε στη νίκη και στη δόξα! Η Παναγία είναι που προστατεύει ακόμα και σήμερα το Γένος των Χριστιανών, τον λαό του Θεού, είναι «Πρεσβεία θερμή και τείχος απροσμάχητον, ελέους πηγή, του κόσμου καταφύγιον…», «ελπίδα και στήριγμα και της σωτηρίας τείχος ακράδαντον…», «φρουρά ασφαλεστάτη…», «Μεταβολή των θλιβομένων, απαλλαγή των ασθενούντων…των πολεμουμένων η ειρήνη, των χειμαζομένων η γαλήνη, η μόνη προστασία των πιστών», «θησαυρός σωτηρίας και πηγή αφθαρσίας…πύργος ασφαλείας και θύρα μετανοίας…».
Δίκαια ο Θεόδωρος ο Στουδίτης γράφει μεταξύ άλλων στην 5η ομιλία του για την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου: «Σήμερα το νοητό και θεοφώτιστο φεγγάρι, καθώς μπαίνει μαζί με τον ήλιο της δικαιοσύνης στον πνευματικό ουρανό, εγκαταλείπει βέβαια την προσωρινότητα της ζωής στον κόσμο αυτόν, ταυτόχρονα όμως, καθώς ανατέλλει, γίνεται ολόλαμπρο, στολισμένο με το χάρισμα της αθανασίας. Σήμερα η φτιαγμένη από χρυσάφι και κατασκευασμένη από τον Θεό κιβωτός του αγιάσματος, αφού φεύγει από τη γήινη κατοικία της, μεταφέρεται στην άνω Ιερουσαλήμ για την αιώνια ανάπαυσή της…Τώρα λοιπόν, αφού η Θεοτόκος έκλεισε τα υλικά της μάτια, ανυψώνει για μας τα πνευματικά της μάτια σαν λαμπρά και μεγάλα αστέρια, που δεν έχουν ακόμα βασιλέψει, για να αγρυπνούν και να εξευμενίζουν τον Θεό για χάρη της προστασίας του κόσμου. Τώρα αφού κράτησε σιωπηλά τα χείλια της, για να λαλεί πάντοτε και να μεσιτεύσει για χάρη του ανθρώπινου γένους. Τώρα, αφού (με την Κοίμησή της) κατέβασε τις σωματικές της παλάμες, με τις οποίες είχε βαστάξει τον Θεάνθρωπο, αποκτώντας την αφθαρσία, τις παρουσιάζει και πάλι υψωμένες ικετευτικά προς τον Κύριο για χάρη ολόκληρης της οικουμένης».
Αυτή είναι η μεγάλη γιορτή που από σήμερα θα γιορτάσουμε, το «Πάσχα του καλοκαιριού» όπως το λέει κι ο λαός μας. Εμείς δεν έχουμε παρά να δώσουμε με τη σειρά μας την πρέπουσα τιμή στην υπεραγία Θεοτόκο, να δείξουμε τον σεβασμό και την ευλάβειά μας προς το πρόσωπό της και προ πάντων να θυμόμαστε πως η Παναγία είναι η μάνα όχι μόνο του Χριστού, αλλά όλων μας, όλων των Χριστιανών, όλου του κόσμου, γι’ αυτό ας την έχουμε πάντοτε στα χείλη μας για να αναπέμπουμε προς αυτήν ικεσίες για να προστατεύει εμάς, τις οικογένειές μας, την πατρίδα μας, τον κόσμο ολόκληρο. Και σα μάνα μας που είναι, μόλις ακούμε να την κακολογούν και να τη βάζουν στο στόμα τους άνθρωποι μόνο για να βλαστημήσουν, να αντιδρούμε όπως ακριβώς θα αντιδρούσαμε εάν συνέβαινε αυτό στη δική μας μάνα.
«Άξιον εστίν – λοιπόν – ως αληθώς μακαρίζειν σε την Θεοτόκον, την αειμακάριστον και παναμώμητον και μητέρα του Θεού ημών»…