Φαινόμενα παγκοσμιοποίησης και Γιουροβίζιον

Στον πυρετό της Γιουροβίζιον κινήθηκε η Ελλάδα αυτές τις μέρες. Μαζί μ’ αυτήν και μια σειρά από μικρομέγαλες επαρχιώτισσες χώρες που αρχίζουν να αντιλαμβάνονται την ευρωπαϊκότητα όπως η μαντάμ Σουσού του ομώνυμου έργου του Ψαθά αντιλαμβανόταν την αριστοκρατικότητα!
Τηλεθεάσεις που βαίνουν σε δυσθεώρητα ύψη (στα καθ’ ημάς ξεπέρασε ακόμα και τον δηκτικό λόγο του «Λάκη»), άφθονος τηλεοπτικός χρόνος από όλα τα κανάλια της ΤV, απαστράπτοντα χαμόγελα από τους διαγωνιζόμενους, ακόμα και ανίερες συμμαχίες για το πού θα οδηγηθούν οι ψηφοφόροι της κάθε χώρας στην ημερήσια διάταξη.

My secret combination
Ομολογώ ότι δεν μπορώ να αντέξω αυτή τη φρενίτιδα που έχει καταλάβει (;) το Πανελλήνιον με το τραγουδάκι της Καλομοίρας. Φτηνιάρικο, ψιλοπόπ, με μια ερμηνεία κατά τη γνώμη μου κάτω του μετρίου, από ένα κοριτσάκι που δε γνωρίζει καλά – καλά να μιλάει τη γλώσσα του!
Βέβαια, είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του διαγωνισμού: μοιάζει απελπιστικά με τα υπόλοιπα ως προς τη γλώσσα, τον ρυθμό, την ερμηνεία, το περιεχόμενο των στίχων, τη σκηνική παρουσία, τα (ανύπαρκτα) ρούχα…
Το ίδιο συμβαίνει και με τις υπόλοιπες «Μαντάμ Σουσούδες»: Αγγλικούρες της κακιάς ώρας, ρυθμοί που κυμαίνονται από ψευτορόκ έως βλαχοπόπ, ερμηνείες και σκηνική παρουσία κυμαινόμενη, στίχοι με τη γνωστή ανάπηρη θεματολογία που περιορίζεται σ’ ένα «σ’ αγαπώ – μ’ αγαπάς», ρούχα από καθόλου έως τα απαραίτητα!
Δε νομίζω ότι αξίζει να ασχοληθεί κανείς περισσότερο μ’ αυτό το πανηγυράκι. Μου είναι εντελώς αποκρουστικό και πολλές φορές παρακολουθώντας τα εκεί τεκταινόμενα αναπολώ τα πανηγύρια του χωριού μου (αυτά με τη ζεστή γουρνοπούλα και την παγωμένη μπύρα) που τουλάχιστον είναι και αυθεντικά (όσο μπορεί να είναι αυθεντική βέβαια η «εναρμόνιση» συνθεσάιζερ και ηλεκτρικού μπάσου με βιολί και κλαρίνο).

Ομογενοποίηση
Ο μόνος λόγος που με έκανε να ασχοληθώ με τον διαγωνισμό αυτό, είναι η θλιβερή διαπίστωση για το πόσο έχει ομογενοποιηθεί η ζωή μας πλέον. Μιλάμε αμερικάνικα – έστω και με την αγγλική τους εκδοχή – ακούμε τραγούδια αμερικάνικα, χορεύουμε αμερικάνικα (με ολίγη σάλτσα από αραβικό χορό της κοιλιάς), έχουμε αποκτήσει τις ίδιες διατροφικές συνήθειες με τους Αμερικανούς (φαστ φουντ τύπου Γούδις), ντυνόμαστε αμερικάνικα (τζιν), ζούμε και σκεφτόμαστε – δυστυχώς – αμερικάνικα…Η παγκοσμιοποίηση έχει χτυπήσει για τα καλά την πόρτα μας! Την ίδια ώρα βέβαια, με ποσοστά που υπερβαίνουν το 70% δηλώνουμε αντίθετοι με την παγκοσμιοποίηση και με ακόμα μεγαλύτερα αντίθετοι με τη «μητρόπολή» της, την Αμερική!

Διαχρονικό φαινόμενο
Βέβαια, η παγκοσμιοποίηση δεν είναι τωρινό μόνο φαινόμενο: Την ίδια ομογενοποίηση είχε επιβάλει και ο Μέγας Αλέξανδρος στο αχανές κράτος του, που διατηρήθηκε ως την κατάλυση των επιμέρους συνιστωσών του από τους Ρωμαίους. Το ίδιο είχαν κάνει και οι Ρωμαίοι στην αυτοκρατορία τους, το ίδιο και οι (κακώς αποκαλούμενοι σήμερα) Βυζαντινοί στη δική τους κρατική υπόσταση. Την πεπατημένη ακολουθούν και οι Αμερικανοί σήμερα ως νέοι κοσμοκράτορες…Είναι φαίνεται η μοίρα των αυτοκρατοριών να επιβάλουν μια μορφή ομογενοποίησης (κυρίως πολιτιστικής) στους υπηκόους τους και ταυτόχρονα στους λαούς που τις περιβάλλουν.
Η σημερινή ωστόσο εκδοχή της, δείχνει να διαφέρει από αυτά που ως τώρα είχαμε συνηθίσει να παρατηρούμε: Δεν έχει ως αιχμή του δόρατος την πολιτιστική επιβολή πρώτα και στη συνέχεια τις υπόλοιπες μορφές της (οικονομική, καθεστωτική κ.λπ.), αλλά αντίστροφα, επιβλήθηκε σχεδόν αποκλειστικά σε όλο τον κόσμο με βάση την οικονομική της δύναμη, ενώ έπονται τα στοιχεία πολιτισμού. Στο Βυζάντιο, για να βρούμε ένα κοντινό σε μας παράδειγμα, οι σλαβικοί λαοί πρώτα ήρθαν σε επαφή με τα στοιχεία που συνέθεταν αυτό που λέμε σήμερα «βυζαντινό» πολιτισμό (δηλαδή τη θρησκευτική πίστη, τον τρόπο ζωής, τη γλώσσα, κ.ο.κ.) και ύστερα προσδέθηκαν στο «άρμα» του Βυζαντίου. Αντίθετα η αμερικανική εκδοχή της παγκοσμιοποίησης επιβλήθηκε κυρίως μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, αν και νωρίτερα το έδαφος είχε προετοιμαστεί από τον 18ο αιώνα με τη σταδιακή επικράτηση των ιδεών του οικονομικού φιλελευθερισμού και της ελεύθερης διακίνησης των κεφαλαίων από την ηγεμονεύουσα τότε Μ. Βρετανία.

Επιπτώσεις
Σήμερα πλέον ο θεσμός του κράτους – έθνους φαίνεται να τίθεται στο περιθώριο. Η «κατάκτηση» της Γαλλικής επανάστασης, η συγκρότηση δηλαδή ενός κράτους για κάθε έθνος, κλονίζεται καθοριστικά. Τι ισχύ μπορεί να διαθέτει ένα κράτος σήμερα, όπου μια αμερικανικών κεφαλαίων πολυεθνική εταιρεία μπορεί να υποσκελίσει; Στην ουσία έχει ακυρωθεί η ικανότητα των κρατών να ελέγχουν μέσα στα ίδια τα σύνορά τους τις κινήσεις των κεφαλαίων, την εγκληματικότητα, τη διακίνηση μεταναστών, τις συνεχώς αυξανόμενες ανισότητες, με λίγα λόγια, σχεδόν τα πάντα! Ο παγκόσμιος πλούτος ανήκει πλέον σε λίγα χέρια, εξαιρετικά λίγα χέρια, κάνοντας πραγματικότητα τη φράση: «οι φτωχοί φτωχότεροι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι».
Ακόμα όμως και στον πολιτισμικό χώρο παρατηρούμε μια πρωτοφανή υπερσυγκέντρωση των Μ.Μ.Ε. στα χέρια ενός μικρού αριθμού μεγιστάνων (π.χ. Μέρντοκ) που με τον τρόπο τους επιβάλλουν διαπλανητικά έναν τρόπο σκέψης που βασίζεται στην κατανάλωση ολοένα και περισσότερων αγαθών.
Η αγορά έτοιμων βιομηχανικών προϊόντων προς κατανάλωση (από οικιακές ηλεκτρικές συσκευές έως και αυτοκίνητα) καταδικάζει τις χώρες που τα καταναλώνουν χωρίς να διαθέτουν τις δομές για κάτι τέτοιο σε μόνιμη υπανάπτυξη.
Έτσι οι φυσικοί πόροι με την πάροδο του χρόνου εξαντλούνται και αυτός είναι ένας από τους λόγους που οι τιμές του πετρελαίου για παράδειγμα έχουν φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη, συνεχίζοντας την ανοδική τους πορεία.
Συνακόλουθο όλων αυτών, η οικολογική κρίση που μαστίζει την εποχή μας. Ο άνθρωπος επειδή έχει εμποτιστεί με το πνεύμα της κατανάλωσης προϊόντων (που πολλές φορές λειτουργούν αντισταθμιστικά ως τρόπος διαφυγής από τα άγχη του σήμερα) έχει διαταράξει τις οικολογικές ισορροπίες στο περιβάλλον και εξακολουθεί να λειτουργεί ως επικυρίαρχος, ως ιδιοκτήτης πάνω στη φύση. Επιδιώκει συνεχώς το κέρδος με όποιο κόστος κι αν αυτό επιτευχθεί, με όσες παρενέργειες κι αν έχει πάνω του.

Ας πάψει η υποκρισία…
Είναι απορίας άξιο πώς ένας λαός με τη δική μας μακρότατη ιστορική πορεία, με τη γλώσσα που μιλάμε (η αρχαιότερη από τις ομιλούμενες σήμερα και μακράν η πλουσιότερη και εκφραστικότερη), με την πίστη που διαθέτουμε ως παρακαταθήκη, με τον πολιτισμό μας που συνδέεται αρμονικά από την αρχαιότητα και το Βυζάντιο μέχρι σήμερα, έχει φτάσει στο σημείο να τέρπεται με «άσματα» τύπου Καλομοίρας, με μικροπανηγύρια τύπου Γιουροβίζιον, και ταυτόχρονα να μιλά στις καθημερινές του συναναστροφές με Greeklish (ελληνικά με λατινικούς χαρακτήρες), να προτιμά τις ξενόγλωσσες επιγραφές από τις κατά πολύ ωραιότερες ελληνικές, να χτυπιέται σαν τον φραπέ σε σκοτεινά, θορυβώδη και ανούσια καταγώγια ακούγοντας την υποκουλτούρα των Η.Π.Ανθρώπων, να επιλέγει για φαγητό αυτά που κάποτε πετούσε στα σκυλιά του, και ταυτόχρονα να θεωρεί την παγκοσμιοποίηση εχθρό δικό του και ολόκληρης της ανθρωπότητας!
Ο διαγωνισμός αυτός επομένως, είναι μια ευκαιρία για αυτογνωσία, για αποκοπή από το άρμα της παγκοσμιοποίησης που υποκριτικά αρνούμαστε ότι βρισκόμαστε επάνω του. Ιδού λοιπόν η Ρόδος…