Σάββατο 21 Φεβρουαρίου 2009

Οικογένεια ή κοινωνία;

Είναι περιττό νομίζω να μιλήσω για τη γενικότερη κρίση που μαστίζει όχι μόνο την ελληνική, αλλά και την παγκόσμια κοινωνία. Και όταν μιλάω για κρίση, δεν εννοώ μόνο την οικονομική, αλλά και κάθε σχεδόν τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Όπου κι αν κοιτάξει κανείς, θα διαπιστώσει με έκπληξη (;) πως ο κόσμος έχει χάσει την εμπιστοσύνη που είχε σε υψηλής δημοτικότητας επαγγελματικούς χώρους όπως οι δικαστικοί, οι κληρικοί, οι στρατιωτικοί, τα σώματα ασφαλείας και αναζητά πλέον αλλού στηρίγματα.

Η οικογένεια κορυφαίος θεσμός…
Ωστόσο υπάρχει και ένας θεσμός που διατηρεί ακόμα αλώβητη τη δημοτικότητά του και χαίρει διαχρονικά εκτιμήσεως από όλους, και κυρίως, τους νέους: η οικογένεια! Όσο και να φαίνεται περίεργο πια, η οικογένεια έρχεται πρώτη στις προτιμήσεις των νέων κυρίως ανθρώπων και μάλιστα η άποψη αυτή δεν έρχεται ως απλή εκτίμηση, αλλά αποδεικνύεται από έρευνα που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο Αιγαίου σε δείγμα 1.550 νέων 17 – 28 ετών από όλη την Ελλάδα από τον Σεπτέμβριο του 2006 έως τον Δεκέμβριο του 2007και παρουσίασε η εφημερίδα «Καθημερινή» στις 27 Ιουλίου του περασμένου έτους.
Το γεγονός από μόνο του είναι ελπιδοφόρο. Η οικογένεια, παρά τον πόλεμο που δέχεται καθημερινά τα τελευταία χρόνια μέσω διάφορων «προοδευτικών» νομοσχεδίων και «οργανώσεων» για τα «ανθρώπινα δικαιώματα», την «ισότητα» και άλλα ηχηρά, δεν απώλεσε ούτε στιγμή την εμπιστοσύνη των ανθρώπων και ιδιαίτερα των νέων. Αν κάνουμε μια αναδρομή στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν από τη δεκαετία του ’80 και μετά, θα διαπιστώσουμε πόσο η οικογένεια βάλλεται από παντού: από το αυτόματο διαζύγιο φτάσαμε να μιλάμε σήμερα για…«γάμους» ομοφυλοφίλων, ακόμα και δικαίωμα στην απόκτηση ή στην υιοθέτηση παιδιών από ανώμαλους-ες!

Ποιον εμπιστεύεστε περισσότερο;
Μελετώντας τον δείκτη εμπιστοσύνης, παρατηρούμε πως το 60% των νέων αντλεί συναισθηματική πληρότητα από την οικογένεια, ενώ έπονται οι φίλοι με 19,6% και οι ερωτικοί σύντροφοι με 17,2%. Μόνο το 23,8% θεωρεί σημαντική την πολιτική, το 89,8% δεν εμπιστεύεται τους βουλευτές, το 32,7% έχει μεγάλη εμπιστοσύνη στον στρατό, ενώ το 38% πιστεύει ότι η θρησκεία παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή του.
Οι νέοι απαξιώνουν επίσης με μεγάλα ποσοστά το συνδικαλιστικό κίνημα (80%), θεωρούν ότι ακόμα και σήμερα ορισμένοι πολίτες εξακολουθούν να αποκλείονται για πολιτικούς λόγους (19,7%), ενώ δεν πιστεύουν στην αξιοπιστία της τηλεόρασης και του Τύπου.
Το 19% από αυτούς, θεωρεί ότι η Δικαιοσύνη εξοβελίζει συστηματικά πολίτες χαμηλού κοινωνικού ή οικονομικού επιπέδου και το 22% νιώθει ότι αρκετοί Έλληνες αποκλείονται από τα αγαθά της υγείας και της πρόνοιας.
Οι νέοι – σύμφωνα με την εν λόγω έρευνα – έχουν χάσει κάθε εμπιστοσύνη στα πρόσωπα της Εκκλησίας και της Δικαιοσύνης. Θεωρούν ότι οι ιερείς και οι δικαστές είναι οι πιο ανέντιμοι μεταξύ των δημόσιων λειτουργών. Συγκεκριμένα, το 35% απάντησε ότι οι ιερείς είναι ανέντιμοι, εκ των οποίων το 17,3% εκτιμά ότι είναι πολύ και το 17,7% αρκετά ανέντιμοι. Όσον αφορά τους δικαστές, το 32,4% τους μέμφεται για ανεντιμότητα (11,8% πολύ ανέντιμοι, 20,6% αρκετά). Ακολουθούν η Αστυνομία και τα Σώματα Ασφαλείας με 24,5%, οι τοπικοί άρχοντες με 22,1% και οι γιατροί με 19,9%. Στον αντίποδα, τις λιγότερες αρνητικές δηλώσεις συγκεντρώνουν οι εκπαιδευτικοί. Από τους νέους που συμμετείχαν στην έρευνα, το 3% θεωρεί ότι οι εκπαιδευτικοί είναι ανέντιμοι και το 7,8% αρκετά.

Τι θα κερδίσω απ’ αυτό;
Εκτός του δείκτη εμπιστοσύνης ή μη σε πρόσωπα ή θεσμούς, η έρευνα ασχολήθηκε και με πιο προσωπικά ζητήματα, που μπορούν να μας οδηγήσουν σε ορισμένα συμπεράσματα ως προς τον χαρακτήρα και τις συνήθειες των νέων σήμερα.
Αρχικά θα πρέπει να παρατηρήσουμε πως σε κάθε απάντησή τους σχεδόν, εκφράζεται μια ανησυχία για τη μελλοντική τους οικονομική κατάσταση. Βλέπουν τα πάντα υπό το πρίσμα της οικονομικής τους εξασφάλισης και μόνον. Έτσι το 73,2% ενδιαφέρεται μόνο για την εργασιακή του αποκατάσταση ενώ το 86% θεωρεί ότι η οικονομική ανεξαρτησία είναι βασική προτεραιότητα. Το 36,5% μάλιστα, δηλώνει πως θα χρησιμοποιούσε οποιοδήποτε μέσον για να πετύχει κοινωνική και οικονομική καταξίωση και το 45% ενδεχομένως θα σκεφτόταν να καταφύγει σε χρηματισμό των υπευθύνων, εάν παρίστατο ανάγκη. Το 59,3% αποδέχεται τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης (τηλεργασία, γεωγραφική και επαγγελματική κινητικότητα, ελαστικό ωράριο) και το 68,9% δεν θα είχε πρόβλημα να εργαστεί σε τομέα διαφορετικό από αυτόν που έχει σπουδάσει.

Γιατί να το κάνω; Με συμφέρει;
Ως προς τον τρόπο ζωής τους, το 75% δίνει μεγάλη βαρύτητα στον ελεύθερο χρόνο και στη σημασία του για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, ενώ τέσσερις στους δέκα (39,4%) συμμετέχουν σε συλλόγους, ομάδες, κοινωνικές εκδηλώσεις. Ο ένας στους τρεις (33,4%) δηλώνει ότι δεν έχει χρόνο γι’ αυτό, καθώς δεν θα αποκομίσει κανένα όφελος (52,6%).
Η εμπιστοσύνη και η αλληλεγγύη προς τους άλλους έχει αντικατασταθεί από την επιφυλακτικότητα (73,2%), με ορατό κίνδυνο να εξελιχθεί σε καχυποψία. Μόνο ένας στους τέσσερις (26,5%) εμπιστεύεται τους συνανθρώπους του. Οι περισσότεροι δηλώνουν ότι έχουν λίγους κοντινούς φίλους (το 2,9% αναφέρει ότι δεν έχει απολύτως κανένα άνθρωπο που να θεωρεί φίλο του) προς τους οποίους θα ήταν πρόθυμοι να προσφέρουν ψυχολογική στήριξη (18,1%), οικονομική βοήθεια (6,8%) και ψυχολογική και οικονομική αρωγή (70,3%) ή άλλη βοήθεια (1,9%).
Η έννοια της γειτονιάς επίσης έχει χάσει τη σημασία που είχε παλιότερα, κυρίως στις αστικές περιοχές. Έτσι, ένας στους τρεις (35,1%) δεν θα εμπιστευόταν κάποιον γείτονα, το 29,7% είναι επιφυλακτικό απέναντί τους και το 34,8% εξακολουθεί να τους εμπιστεύεται.
Μόνο ένας στους πέντε (22,6%) θα γινόταν εθελοντής αιμοδότης, ενώ ακόμη λιγότεροι (8,2%) σκοπεύουν να γίνουν δωρητές οργάνων ή μυελού των οστών. Αντίθετα το 61,7% θα πρόσφερε οικονομική ενίσχυση σε θύματα φυσικών καταστροφών.
Το 56,7% δηλώνει ότι πολύ λίγο θα εμπιστευόταν τους ξένους που ζουν στη χώρα μας, ενώ το 24,3% τρέφει ανάλογη δυσπιστία και προς τους Έλληνες. Το 47,7% θα ψήφιζε κάποιον αλλοδαπό υποψήφιο στις εκλογές, ενώ το 51,7% όχι.
Η ανασφάλεια σε σχέση με την εγκληματικότητα αυξάνεται: Ενώ το 49,8% πιστεύει ότι τα επίπεδα βίας έχουν παραμείνει τα ίδια την τελευταία πενταετία, το 38,7% δηλώνει ότι έχουν αυξηθεί και μόνο το 11,3% διακρίνει μείωση. Εξάλλου, το 61,2% νιώθει ασφαλές μέσα στο σπίτι, ενώ το 33,6% δεν εμπεδώνει το ίδιο αίσθημα ασφάλειας στον δρόμο.

Από το «εμείς» στο «εγώ»…
Αν μελετήσουμε προσεκτικά τα πορίσματα αυτής της έρευνας, θα αντιληφθούμε πως εκτός των θετικών, περιλαμβάνει και πολλές αρνητικές διαπιστώσεις που θα πρέπει οπωσδήποτε να μας προβληματίσουν. Ο υπεύθυνος της έρευνας κ. Ευστρ. Παπάνης, δήλωσε στην «Κ»: «Το πιο ανησυχητικό στοιχείο των ευρημάτων είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης προς τον συνάνθρωπο, το οποίο, συνδυαζόμενο με την αδιαφορία για συμμετοχή στα κοινά, προοιωνίζεται μια αποσάθρωση του κοινωνικού ιστού. Πραγματικά, το κοινωνικό κεφάλαιο του τόπου μας είναι από τα χαμηλότερα της Ευρώπης. Ο έντονος ατομισμός αποκλείει την κοινωνική δράση και η απαξίωση της πολιτικής και του συνδικαλισμού -κληροδότημα της υποκριτικής στάσης των προηγούμενων γενεών και της αφερεγγυότητας- ενισχύει την κοινωνική μοναξιά και ευνοεί τον απομονωτισμό». Ο καθηγητής, με άλλα λόγια, επισημαίνει πως οι νέοι πλέον δεν περιλαμβάνουν στις αξίες που θεωρούν σημαντικές όσες αφορούν το κοινωνικό σύνολο, αλλά αποκλειστικά τον εαυτό τους, στον οποίο συμπεριλαμβάνουν και την οικογένειά τους. Πρόκειται δηλαδή για μια πλήρη επικράτηση του «εγώ» απέναντι στο «εμείς». Εξ ου και η πλήρης αδιαφορία για οτιδήποτε έχει να κάνει με τους πολλούς.

Επιμύθιον…
Δεν μπορώ αυτή τη στιγμή να βάλω στη ζυγαριά την οικογένεια με την κοινωνία. Εξάλλου, μια προσεκτικότερη αποτίμηση των όσων διαβάσαμε, καταδεικνύει πως η σύγκριση δεν υφίσταται. Εκείνο που φαίνεται να ισχύει, είναι το αίσθημα ανασφάλειας και απόρριψης από τους πάντες που νιώθουν οι νέοι σήμερα, και η συνακόλουθη προσκόλλησή τους στο μόνο αποκούμπι που διαθέτουν: την οικογένεια. Ας κρατήσουμε λοιπόν τα θετικά αυτής της έρευνας: την τάση δηλαδή για ανάδειξη της οικογένειας ως κορυφαίου θεσμού, χωρίς όμως να απορρίψουμε τα αρνητικά της: την τάση για απομόνωση και αυτοπαραίτηση των νέων από το περιβάλλον τους. Καιρός να ανασκουμπωθούμε όλοι…

Δεν υπάρχουν σχόλια: